Testen bij doelgroep
Voorbereiding
Ik bereidde een aantal verschillende bundeltjes voor, naast mijn drie boekjes (waarvan twee uitgewerkt met braille), een bundeltje waarbij ik de omlijning met reliëfverf (Amsterdam Contour Paint Deco 20 ml Black €5,80) heb omlijnd, een bundeltje met enkel de omlijning van Illustrator in en een bundeltje met het Mathilda font verkregen via Ann Bessemans.
Ook maakte ik een vragenlijst die ik zelf kon invullen bij mijn observatie en een individuele vragenlijst voor de participanten van mijn test om in te vullen.
De vragen uit de vragenlijst:
VOORBEREIDING
De boekjes liggen klaar, wat zijn de reacties zonder uitleg te geven?
VRAGEN IN TE VULLEN
Wat vond je van het boek?
Moeilijk – Makkelijk
Niet goed leesbaar - Goed leesbaar
Geen mooi verhaal - Mooi verhaal
Geen mooie kleuren - Mooie kleuren
VRAGEN IN GROEP
- Als er één ding is dat je zou willen aanpassen, wat zou dit dan zijn?
- Is de verhaallijn duidelijk genoeg?
- Wat vond je van de personages (Ollie en Uil)?
- Was het thema seizoenen duidelijk ?
- Wat vonden ze van het toegevoegde braille?
- Welk van de lettertypes vinden ze het aangenaamst om te lezen?
- Hebben ze het boek liever met of zonder kleur?
- Vervolg: Wat vinden ze van het idee om er een kleurboek van te maken?
- Wat vinden ze van de dikte van het papier?
- Wat vinden ze van de reliëftekeningen?
De testgroepen
Ik heb bij drie verschillende testgroepen geobserveerd en getest:
- Kinderen tussen 6 en 7 jaar 1ste leerjaar, zonder visuele beperking
- Kinderen 10 en 7, slechtziend en kleurenblind
- Volwassenen met een visuele beperking
De resultaten
Testgroep 1
8 kinderen tussen 6 en 7 jaar 1ste leerjaar, zonder visuele aandoening.
18 mei 2021
Algemene observatie
Eerste reacties:
Bladeren door het boek, lezen stukjes tekst, voelen aan het braille, 2 kinderen in de groep wisten wat braille was en waar dit voor dient.
Als er 1 ding is dat je zou willen aanpassen, wat zou dit dan zijn?
Het braille leidt af van het lezen. Een ander einde met meer katten. Ze merken op dat de kat en de uil niet rusten of slapen.
Is de verhaallijn duidelijk genoeg?
Het verhaal was duidelijk.
Wat vond je van de personages Ollie en Uil?
Heel leuk. De tekeningen zijn heel leuk. Waren meteen erg enthousiast over het karakter Ollie de kat. Vinden de witte pluisjes in de oren van Ollie raar, maar ook wel grappig. Vinden dat het boogje tussen de oren ronder moet zijn.
De kinderen reageren heel goed op de tekeningen van Ollie waarbij zijn vacht anders is. De emotie lezen ze ook erg goed af vanuit zijn lichaamstaal.
Was het thema seizoenen duidelijk?
Ja. In de eerste leesgroep (4 kinderen) werd er door de leerkracht vaak vergeten om het seizoen te lezen, maar de kinderen letten hier wel op als de juf dit niet deed. In de eerste groep hadden ze niet goed door hoe lang de tijdsduur van het verhaal is door te letten op de seizoenen. In de Tweede leesgroep (4 kinderen) werd dit wel opgemerkt en beseften ze hoe lang de zoektocht geduurd heeft.
Wat vonden ze van het toegevoegde braille?
Het is leuk, maar het leidt af van wat er gelezen moet worden. Dit zorgt ervoor dat het moeilijker wordt om te lezen.
OPMERKING:
Het braille in het prototype is in het boek geplakt en gemaakt op een feloranje papier. De ruimte tussen de tekst en het braille is hierdoor ook erg miniem. Vermoedelijk is de oplossing doorzichtig(e) tape/papier gebruiken voor het braille.
Welk lettertype vinden ze het aangenaamste om te lezen? Atkinson Hyperlegible of Mathilda.
Er werd overtuigend door iedereen gekozen voor Atkinson Hyperlegible omdat dit dikker is en aangenamer om te lezen dan Mathilda.
OPMERKING:
Ik trek hier zelf vooral de parallel in met het onderzoek naar de eerste leesboekjes. Hier wordt ook een sans serif font gebruikt. Mathilda leunt meer aan tegen een serif font en is hierdoor ook veel fijner.
Hebben ze het boek liever met of zonder kleur? + voorbeeld
7 van de 8 kinderen kozen met kleur, ze vonden dit mooier. Eén kind koos zonder kleur omdat ze dit duidelijker vond.
Vervolg vorige vraag: Wat vinden ze van het idee om er een kleurboek van te maken?
De eerste leesgroep zou dit liever niet willen. Bij de tweede leesgroep was er wel wat twijfel. Ze vonden het idee wel leuk omdat je zo meer je eigen fantasie kon gebruiken.
Hebben ze het boek liever met of zonder kleur?
De eerste leesgroep koos voor met kleur. De tweede leesgroep koos voor zonder kleur.
Wat vinden ze van de dikte van het papier?
Beide groepen vonden het leuk dat het papier veel dikker was, maar hadden moeite met de bladeren. Ze hadden soms de indruk dat er papieren aan elkaar vast plakten.
Wat vinden ze van de reliëf tekeningen? + voorbeeld.
Beide groepen wilden nog steeds de kleur bewaren. De eerste leesgroep koos voor de braille tekening. De tweede leesgroep koos voor de reliëfverf omdat ze de bolletjes te onduidelijk vonden.
Testgroep 2
2 kinderen 10 en 7, slechtziend en kleurenblind.
19 mei 2021
Algemene observatie
Eerste reacties:
Zijn erg enthousiast en beginnen meteen te lezen in het boek.
Als er 1 ding is dat je zou willen aanpassen, wat zou dit dan zijn?
- Het braille dat ik zelf had geprikt was veel minder duidelijker dan het braille met de braillezetter.
- De iconen van kat en uil lijken erg op elkaar. Ze zouden liever de hele tekening willen gebruiken.
- Ze zouden liever een spannender verhaal willen.
- Ze merken op dat de kat en de uil niet rusten of slapen.
- De druppels op pagina 8 nog niet duidelijk genoeg, liever in het wit.
- Op pagina 17 mag de achtergrond nog wat lichter omdat nu de egel nog niet genoeg zichtbaar is.
- De kleuren zijn nog te eentonig. (Deze opmerking kwam van de jongen. Door zijn kleurenblindheid ziet hij vooral blauw, zwart en rood en niet veel meer variatie in het boek. De subtiele aanpassingen in de lucht ontgaan hem.)
Is de verhaallijn duidelijk genoeg?
Ja. Het is heel duidelijk. Ze hadden wel liever een spannender verhaal gewild.
Wat vond je van de personages Ollie en Uil?
Uil: de vleugels zijn raar bij het vliegen. Ze hebben ook een donkere kleur waardoor ze minder goed te onderscheiden zijn. (Deze opmerking kwam van de jongen.)
Ollie: De jongen ziet de pluisjes in de oren niet goed. Hij vindt de lichte punt van de staart niet duidelijk.
Was het thema seizoenen duidelijk?
De jongen van 7 heeft de tijdsduur van de seizoenen niet door. Geeft de opmerking om misschien de maanden te gebruiken in plaats van seizoenen omdat dat voor hem duidelijker zou zijn. Als ik hierop in ga en hem vraag of hij zich wil inbeelden wat kinderen van het eerste leerjaar daarvan zouden vinden als ze net leren lezen, zouden ze liever de seizoenen of de maanden hebben? Op deze vraag antwoord hij met: de seizoenen zijn leuker dan de maanden.
Wat vonden ze van het toegevoegde braille?
Het braille met de braillezetter is duidelijker dan de zelf gezette.
Welk lettertype vinden ze het aangenaamste om te lezen? Atkinson Hyperlegible of Mathilda.
Liever Atkinson Hyperlegible omdat deze letters dikker zijn, dus veel beter leesbaar.
Hebben ze het boek liever met of zonder kleur? + voorbeeld
Veel liever met kleur. Met kleur is er een duidelijk onderscheid tussen de figuren en moet hij niet te veel nadenken over hoe personages er nu alweer uit zien.
Vervolg vorige vraag: Wat vinden ze van het idee om er een kleurboek van te maken?
Veel liever het gekleurd boek. (Jongen haat inkleuren)
Wat vinden ze van de dikte van het papier?
Het dik papier is erg aangenaam. Beide kinderen hebben hier niet zo veel moeite mee.
Wat vinden ze van de reliëf tekeningen? + voorbeeld.
De tekeningen met de bolletjes zijn duidelijker.
Testgroep 3
5 Volwassenen met een visuele beperking.
20 mei 2021
Algemene observatie
Eerste reacties:
Heel mooie tekeningen en een broodnodig concept. Erg goed idee.
Als er 1 ding is dat je zou willen aanpassen, wat zou dit dan zijn?
I.: Boek met zelfgedrukte braille is minder voelbaar. Op pagina 5 en 12 staat een foutje.
Is de verhaallijn duidelijk genoeg?
Algemeen: Ja, alles was goed te volgen.
Wat vond je van de personages Ollie en Uil?
S.: Ik vind de personages echt geweldig.
Was het thema seizoenen duidelijk?
Dit was duidelijk. Er is ook duidelijk gezegd om van boven naar onder te lezen op de pagina.
Wat vonden ze van het toegevoegde braille?
De hand geprikte braille was veel minder duidelijk dan het braille van de braillezetter.
Welk lettertype vinden ze het aangenaamste om te lezen? Atkinson Hyperlegible of Mathilda.
J.: Atkinson Hyperlegible, is iets dikker
Hebben ze het boek liever met of zonder kleur? + voorbeeld
Algemeen: Met kleur. De kleuren zorgen voor een duidelijker contrast zodat de figuren beter te vinden zijn.
Vervolg vorige vraag: Wat vinden ze van het idee om er een kleurboek van te maken?
Algemeen: Liever niet.
Wat vinden ze van de dikte van het papier?
Algemeen: Het papier is erg aangenaam om vast te houden en te voelen.
Wat vinden ze van de reliëf tekeningen? + voorbeeld.
I.: liever de braille punten, de reliëfverf voelt voor haar te dun.
J. & I. : de voelplaten zijn te druk (= te veel informatie)
Ze stellen voor om de poes, uil, boom, apart te plaatsen en dan eventueel bij de juiste prent te laten voelen.
Niet alle prenten moeten uitgewerkt worden.
M.: de plaat met reliëfverf is het beste.
H.: liever de reliëfverf omdat dit een beter contrast geeft.
Andere opmerkingen
- Voor de slechtzienden valt het hier op dat het lettertype anders is tussen Uil en Ollie. Als ziende vinden wij dat heel goed.
- Misschien kan je gebruik maken van trekplaatjes?
- De braille kaartjes zijn niet recht.
- Blijkbaar verschillen de lettertypes: Ollie soms groot en soms kleiner? Op P12 Uil en Ollie even groot? Op P11 staat Uil met een hoofdletter -> Als Uil de naam is van Uil, dan is dit OK.
- Nies nies nies -> Nies, nies, nies.
- P4 UIL -> in grote letters
- P3 Brrrrrr …..
- P2 hoog in een boom, in een hol
- Soms staat er tekst tussen de tekening, dit merken ze niet op.
Foutjes in de tekst:
- Nakijken groottes lettertype Uil en Ollie
- Uil overal met een hoofdletter
- Nies nies nies. Vervangen door: Nies, nies, nies …
- P4 UIL vervangen in Uil.
- P2 Hoog in een boom. In een hol vervangen door: Hoog in een boom, in een hol.
- Bij handleiding: zwake lezer -> zwakke lezer
- o P20 paddestoelen -> paddenstoelen
- o P12 opzoek -> Op zoek
Conclusie
Over het algemeen waren de reacties vrij tot zeer positief. Het boekje is functioneel opgebouwd en de manier waarop de wisselwerking tussen de verschillende soorten lezers werkt is duidelijk. Het thema seizoenen is duidelijk voor zowel de zienden als de visueel beperkten. De zwarttekst is leesbaar en aangenaam. Er wordt resoluut gekozen voor het font Atkinson Hyperlegible, omdat dit dikker is dan Mathilda. Het enige probleem is dat deze tekst bedoeld is voor kinderen met Avi niveau M3, de goede lezers. Dit zijn kinderen in het eerste leerjaar in februari. Het was voor deze kinderen dus een te gemakkelijke tekst.
De kleuren zijn over het algemeen contrasterend genoeg.
Enkel op pagina 8 mogen de druppels witter en op pagina 17 mag de achtergrond lichter zodat de egel duidelijker is.
De personages zijn leuk en kinderen kunnen goed de lichaamstaal van Ollie aflezen.
Over Uil kwam de opmerking dat de vleugels niet zo duidelijk waren doordat ze donker zijn. Deze indruk komt vooral omdat de jongen in kwestie kleurenblind is.
Over Ollie kwam er vaak een opmerking over de oor pluisjes. Voor kinderen die slechtziend zijn is dit niet zo duidelijk. Dit is echter een stijlkeuze die ik graag zo laat. Een oplossing kan hiervoor geboden worden in de reliëftekening waarbij ik veel details kan weglaten.
Over het braille was iedereen het eens. Het braille dat ik zelf heb gezet is niet goed leesbaar, maar het braille van de braille zetter wel.
Over de reliëftekeningen is het volgens mij vooral een persoonlijke kwestie en is de vraag ook vooral in hoeverre de persoon nog goed kan zien of niet.
De oplossing ligt hierbij ook zeker in het versimpelen van de tekeningen. Niet elk detail hoeft hierin te komen.
De dikte van het papier is aangenaam, maar niet altijd even handelbaar. Ik opteer er dan ook voor om een iets minder dik papier te nemen.
Er waren geen problemen met de verhaallijn en alles was hierin duidelijk. De kinderen waren enthousiast en nieuwsgierig naar het vervolg van het verhaal. Dit geeft duidelijk aan dat het niet saai is. Buiten enkele persoonlijke aanpassingen die werden gegeven (spannender, een ander einde) viel het verhaal wel in de smaak. Aangezien het makkelijkere leesniveau van het boek voor deze kinderen, is het inderdaad begrijpelijk dat ze het graag wat spannender willen.